Boşanmada mal paylaşımı için uygulanan hukuki kurallar Türk Medeni Kanunun 01.01.2002 tarihindeki kararından itibaren, eşlerin evlilik birliği içerisinde elde ettiği mallar yarı yarıya paylaşılmasına yöneliktir.
Boşanmada mal paylaşımı ne demektir?
Evlilik birliğinde edinilmiş malların çoğunlukla eşit, asıl olaraksa hak olarak paylaşımını esas alan boşanma kararının mahkemece verilmesinden ve kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde belirsiz alacak suretinde açılan bir dava türüdür.
Mal paylaşımı davası boşanma ile beraber açıldığı taktirde; boşanma davası bekletici mesel olarak dikkate alınacak ve mal paylaşımı davası açılmış olsa bile boşanma davasının neticesini bekleyecektir. Özetle öncelik boşanma davasına verilir ardında da mal paylaşımı davasının yargılamasına geçilir.
Boşanmada mal paylaşımı davası sonucunda ayrılan çiftlerin birbirlerine üzerine olan taşınır ve taşınmaz her türlü değere edinilmiş mallara katılma rejimine göre katılarak hak talebinde bulunabilmeleri için edinilmiş malın, 01.01.2002 tarihinden sonra edinilmiş olması şarttır.
Taraflar boşanmada mal paylaşımı için 3 çeşit alacak talebinde bulunabilirler
1 – Katılma alacağı
2 – Katkı payı alacağı
3 – Değer artış payı alacağı
Bu taleplere geçilirken ise; öncelikle her eş kendi kişisel mallarını geri alır, bu da kişisel malların mal paylaşımına dahil edilmeyen mallar olduğu bize anlatmaktadır.
Kanundan ve sözleşmeden kaynaklı şekildeki 2 çeşit kişisel mal vardır. Bu sebeple de Türk Medeni Kanunu’nun 220. maddesi ve 221. maddesi kişisel malları iki bölüme ayırmıştır : Kanuna Göre Kişisel Mallar ve Sözleşmeye Göre Kişisel Mallar.
Kanuna Göre Kişisel Mallar
1- Eşlerden birinin yalnızca kişisel kullanımına yarayan eşya,
2- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği mal varlığı değerleri,
3- Manevi tazminat alacakları,
4- Kişisel mallar yerine geçen değerler
Sözleşmeye Göre Kişisel Mallar
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken mal varlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kabul edebilirler. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler.
1 – Eşlerden Birinin Yalnızca Kişisel Kullanımına Yarayan Eşya:
Bir kişinin şahsi kullanımına özgülenmiş olan mallardır. Örneğin; kişinin şahsi kullanıma özgülediği giyim eşyaları, saat, mücevher, cep telefonu, bilgisayar, vb eşyaları da kişisel mal kabul edilmektedir.
2 – Mal rejiminin başlangıcında eşe ait olan eşya :
01.2002 tarihinden önce eşlerin sahip oldukları her türlü mal varlığı kişisel mal kabul edilmektedir. Bu tarihten önce edinilmiş malların ne şekilde kazanıldıklarının da bir önemi olmayıp hangi tarafın malı ise kişisel mallardan sayılmaktadır.
3 – Miras yoluyla elde edilen eşya :
Yine Medeni Kanun 220. maddesi gereği eşlerin miras yoluyla elde ettikleri eşyalar kişisel mallardan sayılmaktadır. Bu nedenle malların paylaşımına tabi tutulmayacağından kişisel mallardan sayılmaktadır.
4 – Karşılıksız Kazanma Yoluyla Elde Edilen Eşya :
Eşlerden birinin karşılıksız kazanım yoluyla elde ettiği eşyalar kişisel mallardan sayılmakta ve paylaşıma tabi tutulmamaktadır. Bu konuda karşılıksız kazanım sayılan mallar arasında saymak üzer birçok durumu saymak mümkündür. Örneğin; Taraflardan birinin şans oyunlarından elde ettiği kazanımlar : Eşlerden biri milli piyango, iddia, sayısal loto, gibi şans oyunlarını kazanıp da bir kazanım elde ettiği taktirde bu o kazanın eşin kendi kişisel malı sayılmaktadır.Çünkü Buradan elde edilmiş olan kazanımlar o eşin karşılıksız kazanımı kabul edilir ve kişisel mallarına eklenir.. Nitekim buradan elde edilen gelirlerle taşınır veya taşınmaz elde edilebilir.
5 – Manevi tazminat kazanımları :
Eşlerden birinin evlilik birliği süresince elde etmiş oldukları manevi tazminatlar o eşin kişisel malı sayılır. Zira manevi tazminat onu kazanan eşin kendisi ile alakalı olup diğer eşin burada herhangi bir katkısı olduğu kabul edilmeyecektir.
6 – Kişisel mal yerine geçen değerler :
Eşlerden biri kişisel mal kabul edilen bir taşınmazı ( satıp başka bir taşınmaz alabilir. Bu durumda kişisel malın yerine geçen değer de yine kişisel mal kabul edilecektir. Bu sebeple eşlerden birisi kendi kişisel malını aldıktan sonra evlilik birliğinde edinilmiş mal olarak aldığı .olarak aldığı malları yarı yarıya paylaşılacaktır.
Edinilmiş mallara geldiğimiz zaman ise bunların neler olduğu da mal paylaşımı davalarının konusu açısından önem arz etmektedir.
Edinilmiş mal eşlerden ikisinin ya da herhangi birinin evlilik birliği içerisinde bedelini ödeyerek ivazlı şekilde elde ettiği mal varlığı değerleridir.
Medeni kanun 219/2 maddesi gereği, eşin çalışmasının karşılığı olan edinimler:
Bir eşin çalışmasının karşılığı olarak elde ettiği mal varlığı değerlerindendir.
Eşlerden birinin çalışması karşılığında aldığı ücret veya maaş veya serbest meslek kazancını biriktirerek almış olduğu ev ya da araba edinilmiş maldır.
Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler.
Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar
Kişisel malların gelirleri.
Edinilmiş malların yerine geçen değerler:
Mesela; eşlerden birinin SSK dan almış olduğu tazminat ile aldığı araba da edinilmiş mal sayılacaktır.
Eşler, aralarında hangi mallarının kişisel mal olarak sayılacağını da her zaman kararlaştırabilirler.
Mesela evlilik birliği devam ederken bir eşin mesleğini icra ederken ya da işletmesinden elde ettiği gelirlerinden elde edilecek malların da kişisel mallarında sayılacağını da kararlaştırabilirler Böylece boşanmadan sonra mal paylaşımında bu değerler paylaşıma da dahil edilmeyecektir.
Ancak tarafların mal paylaşımı davasında kendisine ait bir malın kişisel mal olduğunu iddia etmesi halinde bunu ispatlaması gerekmektedir. Aksi durumda genel kural olarak evlilik birliğinde edinilmiş her mal edinilmiş malların paylaşımı usulüne tabi olacaktır.
Bazen de mal paylaşımı davalarında denkleştirme yapılması da istenebilecektir. Örneğin bir eşin kişisel mallarına ilişkin borçları edinilmiş mallardan ödenmişse ya da edinilmiş mallara ilişkin bir borç da kişisel mallarından ödenmişse bu durumda medeni yasa 230 gereğince de denkleştirme de istenebilir.
Av. Fatih BUDAKOĞLU / İKRA HUKUK avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri.
